COĞRAFYANIN İLKELERİ
Her bilim, çalışmalarını yaparken kendine özgü metot ve ilkelere göre hareket eder. Coğrafya bilimi de doğal çevreyi ve insan ilişkilerini incelerken üç temel ilkeye göre hareket eder. Bu ilkeler;
1. DAĞILIŞ İLKESİ
2. İLGİ ve BAĞLILIK İLKESİ
3. NEDENSELLİK İLKESİ
NEDENSELLİK İLKESİ
Coğrafi olayların oluşum nedenlerini araştırır. Coğrafi olayların neden ve sonuçları üzerinde durur. Niçin böyle olmuştur?, Ne zaman olmuştur?, Bu olayın sonucunda neler ortaya çıkmıştır?, Bu olayın sonucunda ortaya çıkan sorunların çözüm önerileri nelerdir? gibi soruların cevaplarını coğrafyanın nedensellik ilkesi inceler.
Ör; Mersin’de yetişen portakal, Sivas’ta yetişmez bunun sebebi Mersin’in kışları ılıman olması, Sivas’ta ise kışların çok sert geçmesi ve don olaylarının sık görülmesidir.
DAĞILIŞ İLKESİ
Coğrafi olayların yeryüzündeki dağılışlarını inceler. Dağılımı yapılabilen her türlü olgu veya olay coğrafyanın ilgi alanına girer. Yer şekillerinin, suların, iklim tiplerinin, yer üstü ve yer altı kaynaklarının, insanların, ekonomik faaliyetlerin yeryüzündeki dağılışlarını inceler.
YATAY DAĞILIŞ
Yatay dağılış ilkesini bir örnek ile açıklayalım; Akdeniz ikliminin dünya haritası üzerindeki dağılışından maki bitki örtüsünün yayılış alanlarına ulaşılabilir.
DİKEY DAĞILIŞ
Fiziki haritalar ile bir yerin yükseltisi öğrenilebilir. Yükselti dikey dağılış ilkesi ile gösterilip açıklanır.
ZAMANDA DAĞILIŞ
2000 – 2010 Yılları arasındaki Türkiye ‘nin kırsal ve kentsel dağılışı zamanda dağılış ilkesi ile açıklanır.
İLGİ ve BAĞLILIK İLKESİ
Coğrafi olayların birbirleriyle karşılıklı ilişkilerini araştırır. Bu nedenle coğrafi olaylar incelenirken aralarındaki karşılıklı ilişki yani bağlantıları da ortaya konur. Örneğin rüzgârın basınçla, doğal bitki örtüsünün iklimle, yağışın nemle arasında bağlantıların olduğu gibi.
NEDENSELLİK ve İLGİ ve BAĞLILIK İLKESİ ARASINDAKİ FARK; Nedensellik ilkesinde, neden sonuç ilişkisi aranırken, İlgi ve bağlılık ilkesinde olgular arasındaki ilgiye bakılmasıdır.
Yorumlar
Yorum Gönder